مطالعه سمیت حاد و اثرات تحت کشندگی آفت کش دیازینون بر برخی پارامترهای هماتولوژیکی و بیوشیمیایی بچه ماهی سیم (abramis brama)

دیازینون یک آفت کش ارگانوفسفره است که علیرغم منع مصرف در بسیاری از کشور های جهان همچنان به طور گسترده در مزارع برنج شمال ایران مورد استفاده قرار می گیرد. مانند بسیاری از آفت کش ها این سم پس از بارندگی ممکن است توسط رواناب ها شسته شده و به منابع آبی از قبیل رودخانه ها و دریاها وارد گردد و در این اکوسیستم ها گونه های مختلف آبزیان را مسموم نماید. ماهی سیم abramis brama یکی از ماهیان با ارزش شیلاتی شمال کشور است که احتمال دارد با نفوذ دیازینون مصرف شده در کشاورزی به رودخانه ها و دریای خزر تحت تأثیر این سم قرار گیرد. در این مطالعه سمیت حاد و تحت کشنده دیازینون بر پارامترهای خونی ماهی سیم مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور انجام تست سمیت حاد بچه ماهیان انگشت قد (74/0±14/2 گرم) به مدت 96 ساعت در معرض غلظت های اسمی 0، 3، 5/5، 5/8، 10 و 13 میلی گرم بر لیتر دیازینون قرار داده شدند و میزان مرگ و میر آنها مورد بررسی قرار گرفت. در تست سمیت تحت کشنده ماهیان به مدت 14 روز در معرض غلظت های 04/0، 36/0، 73/0 و 46/1 میلی گرم بر لیتر قرار داده شدند و پارامترهای خونی آنها شامل شمارش گلبول سفید، شمارش افتراقی گلبول های سفید، شمارش گلبول های قرمز، اندازه گیری درصد هماتوکریت، میزان هموگلوبین، شاخص های mcv، mch، mchc، پروتئین کل و اسمولاریته خون مطالعه شد. نتایج نشان داد که lc50 96h دیازینون بر بچه ماهیان سیم 316/7 میلی گرم بر لیتر می باشد. حداکثر غلظت مجاز سمیت (matc) دیازینون بر بچه ماهی سیم، 73/0 میلی گرم بر لیتر و حداقل غلظت موثر (loec)، 63/2 میلی گرم بر لیتر بدست آمد. نتایج حاصل از تست سمیت تحت کشنده نشان داد که با افزایش غلظت سم کاهش معنی داری در شاخص های گلبول های سفید، گلبول های قرمز، هماتوکریت، هموگلوبین، شاخص mch، پروتئین کل و اسمولاریته بعد از 7 و 14 روز در معرض دیازینون ایجاد می شود (0.05 > p). پس از 7 روز کاهش معنی داری در تعداد لنفوسیت ها مشاهده شد که این کاهش در روز 14 به 81 درصد رسید این در حال است که که تعداد نوتروفیل ها در همین مدت به میزان 15 درصد افزایش یافته بود. با توجه به اثرات متعدد دیازینون بر پارامترهای خونی و غلظت این سم در آب های کشور و همچنین محل زیست ماهیان در آب های منتهی به دریای خزر به نظر می رسد سم دیازینون قادر است بقای ماهی مورد مطالعه را تحت تأثیر قرار دهد.